Bisedë me dr. Branko Jaglikovski, specialist për biokimi mjekësore në Laboratorin Avicena

Bisedë me dr. Branko Jaglikovski për analizat më të shpeshta laboratorike në kohën e pandemisë me COVID-19

Cilat janë analizat më të shpeshta laboratorike për të cilat qytetarët vijnë në Laboratorin Avicena?

Nga fillimi i pandemisë deri më sot, ashtu siç ndryshonte pamja në botë edhe tek ne, ashtu ndryshonin edhe kërkesat e pacientëve dhe mjekëve, në lidhje me analizat laboratorike. Që prej vetë fillimit të pandemisë në Laboratorin Avicena përpunohen teste molekulare PCR, që ende janë aktuale dhe përpunohen në mënyrë të përditshme. Në vijim të këtyre testeve, mjekëve dhe pacientëve u janë të nevojshme dhe i kërkojnë testet për përqendrimin e antitrupave në gjak për pacientë që e dinë (ose nuk e dinë) që kanë qenë në kontakt me virusin. Çdo ditë përpunohen një gamë e gjerë e analizave biokimike dhe imunologjike që shërbejnë për ndjekjen e gjendjes së pacientëve me COVID-19. 

Edhe pse pandemia me COVID-19 po zgjat, sigurisht këtu janë edhe të gjithë pacientët e tjerë, që e vizitojnë laboratorin tonë për çdo gjendje tjetër, që nuk është e lidhur me SARS-CoV-2. Të mos i harrojmë pacientët që kanë sëmundje të ndryshme kronike jo të ngjitshme dhe të cilët kanë nevojë që ta ndjekin gjendjen e tyre. Më pas, këtu janë të gjitha analizat rutinë dhe analizat specifike për fëmijë dhe të rritur, gra shtatzëna, të gjitha llojet e analizave mikrobiologjike, diagnostikë tjetër molekulare etj.

Pacientët pozitivë me COVID-19 a mund të vijnë në laborator për analiza të tjera laboratorike?

Po. Pacientët pozitivë ndaj virusit që kanë nevojë për të bërë analiza të tjera laboratorike, është e nevojshme që të prenotojnë termin në numrat e telefonit:  071/278-529; 078/218-731; 071/269-623 dhe 072/319-850. 

Pranimi i pacientëve kryhet në hapësirën e re, të veçantë, të destinuar për marrjen e mostrave për teste dhe analizat e tjera laboratorike për pacientë me COVID-19.

Ekziston edhe mundësia që ekipet tona mobile të marrin material për analizë në kushte shtëpiake.

Të gjithë pacientët që kanë nevojë për analiza laboratorike që nuk janë të lidhura me COVID-19, pranohen nëpërmjet hyrjes kryesore në laborator. Prej jo shumë kohë më parë, u zgjerua edhe kapaciteti për pranim të një numri më të madh të pacientëve dhe për momentin kemi në dispozicion 9 hapësira për marrjen e materialeve për analizë, vetëm në laboratorin në Taftalixhe. Me këtë zvogëlohet koha e pritjes, duke e pasur parasysh faktin se në këto kushte, numri i personave që presin për shërbimin në hapësirë të mbyllur duhet të kufizohet.

Cilat analiza të tjera laboratorike janë të nevojshme tek pacientët me COVID-19 dhe çfarë na thonë ato?

Ndjekja biokimike e pacientëve me COVID-19 me ndihmë të testeve laboratorike është kyçe për vlerësimin e seriozitetit dhe progresionin e sëmundjes, si edhe për ndjekjen e trajtimit. Teste të caktuara laboratorike janë të lidhura me progresionin e papërshtatshëm të COVID-19 dhe japin informacione të rëndësishme parashikuese. Zakonisht, është e nevojshme që të bëhet paleta themelore e analizave laboratorike, që na japin pamje në gjendjen e përgjithshme të organizmit, na drejtojnë nëse bëhet fjalë për infeksion bakterial apo viral, por edhe japin informacion për nivelin e peshës së sëmundjes dhe parashikimin eventual në cilin drejtim lëviz sëmundja, me qëllim që mjekët të intervenojnë në kohë.

Më shpesh, pacientëve ju kryhet analizë e përgjithshme gjaku me sedimentim, markera të inflamacionit (CRP, D-Dimerë, Feritinë), analiza për enzima të caktuara dhe analiza që tregojnë për funksionin e mëlçisë, veshkave, muskulit të zemrës etj. (АSAT, ALAT, LDH, CK-MB, Troponinë).

Ekzistojnë edhe analiza specifike siç është Interleukinë-6, që jep informacion për nivelin e përgjigjes imunitare dhe është parashikues i të ashtuquajturës “Stuhia e citokinave”, që në thelbësi paraqet përgjigje imunitare të tejmasë të organizmit dhe është shkaku për një numër të madh rezultatesh të papërshtatshme. Me ndjekjen e këtij parametri, mund të ndiqet kur gjendja tek pacienti përkeqësohet dhe të ndërmerret trajtimi i përshtatshëm në kohë.

Tek pacientët që janë të sëmurë nga COVID-19 ose që janë shëruar, shpesh përmenden D-dimerët si analizë. Çfarë është e rëndësishme që të dimë për D-dimerët?

Ngurtësimi (koagulimi) i gjakut paraqet mekanizëm natyror dhe mbrojtës të organizmit nga gjakderdhja. Kur ekziston dëmtimi i murrit të enëve të gjakut, lind ngjitja e pllakëzave të gjakut (trombocitet), fibrinë (rrjetë nga nyje fibrine) dhe aktivizim të shumë mekanizmave, qëllimi përfundimtar i të cilave është të krijohet “kapak” që do ta ndalojë gjakderdhjen.

D-dimerët paraqesin fragmente, pjesë nga degradimi i fibrinës dhe detektim të niveleve të zmadhuara janë shenjë se aktivizohet sistemi për koagulim (mbase edhe e tejmasë).

Nivele normale të D-dimereve tek persona të rritur të shëndetshëm janë 0,5 mg/L FEU.

Nivelet e zmadhuara të D-dimereve tek pacientët me COVID-19 më shpesh është shenjë se ekziston rrezik për formimin e trombëve, që mund të shpërndahen me  qarkullimin e gjakut dhe të shkaktojnë bllokim të ndonjë ene gjaku. Prandaj, pas shqyrtimit të kryer nga mjeku-specialist duhet të jepet terapi e përshtatshme dhe të trajtohet kjo gjendje.

Është shumë e rëndësishme që të theksohet se testime të ndryshme laboratorike mund të përdorin metoda të ndryshme, instrumente, teknologji të ndryshme, dhe prandaj mund të ketë vlera të ndryshme referente dhe teste për përcaktimin e D-dimereve dhe prandaj nuk duhet të kryhet krahasimi i rezultateve nga teste të ndryshme laboratorike dhe të bëhet kujdes në të cilat evidenca është shprehur vlera.

Pse janë të rëndësishme testet për antitrupat e COVID-19?

Kombinimi i të dyja llojeve të testeve (me mostër– PCR dhe antitrupa) jep pamje të plotë dhe pamje reale për ndodhitë në organizmin e njeriut, kështu që testet imunologjike dhe molekulare janë të kompletuara dhe plotësohen njëra me tjetrën. Nëse me testet molekulare kryhet detektim i pranisë së vetë virusit ose madje edhe vetëm sekuenca e ARN-së së virusit, me ndihmë të matjes së përqendrimit të antitrupave, fitohet shqyrtim mbi atë nëse organizmi ka qenë në kontakt me virusin dhe se si është përgjigja imunologjike e organizmit në luftën me këtë virus.

Testet imunologjike që punohen në Laboratorin Avicena janë “JANË”- të certifikuara dhe punohen në analizues imunologjik tërësisht automatik i prodhuesit Siemens Healthineers.

Testet kanë ndjeshmëri (senzitivitet) klinik dhe specifikë jashtëzakonisht të lartë. 

Ajo që është e një rëndësie të jashtëzakonshme që të përmendet është se vetëm në Laboratorin Avicena punohen teste për matjen e përqendrimit të antitrupave IgG të ashtuquajtur neutralizues ndaj COVID-19 të prodhuesit Siemens – si gjenerata më e re e testeve të këtij lloji.

COVID-19 zakonisht stimulon përgjigje imunologjike me krijimin e shumë antitrupave që veprojnë si ushtri që të ndihmojnë në luftën kundër virusit – megjithatë, vetëm një nëngrup i vogël i atyre antitrupave janë të afta për neutralizimin, domethënë, një numër i vogël i këtyre antitrupave mund ta bllokojnë virusin dhe në atë mënyrë të parandalojnë që të infektohen qeliza shtesë. 

Testi IgG për antitrupa i kompanisë Siemens Healthineers, i mat në mënyrë të dëshmuar pikërisht antitrupat neutralizuese dhe jep informacion për përqendrimin e tyre të saktë.

Në fund, dëshiroj të theksoj se është shumë e rëndësishme që pacientët të jenë në komunikim të vazhdueshëm me mjekun e tyre dhe t’i respektojnë të gjitha rekomandimet dhe udhëzimet e mjekëve.

Të kujdesen për shëndetin e tyre, t’i bëjnë ekzaminimet dhe kontrollet e nevojshme dhe ta ruajnë shëndetin e tyre dhe shëndetin e më të afërmve.