Kategori: Uncategorized

Kolesteroli është bashkim steroid që ndodh me degradimim e yndyrave. Sepse kolesteroli merr pjesë në krijimin e acidit biliar, të hormoneve gjenitale dhe të hormonit të gjendrës mbiveshkore, ai është i një rëndësie esenciale për funksionimin normal të organizmit.

Kolesteroli shpërndahet me gjakun e bartur nga proteinat (ushqimin me proteina) në plazmë, duke ndërtuar një kompleks të quajtur lipoproteinë.

Ekzistojnë dy lloje të lipoproteinave:

– Lipoproteina me dëndësi të vogël d.m.th kolesterol “i keq”(LDL), që me vete bartin përqëndrim të madh kolesterolit dhe,

– Kolesteriol “i mirë” (HDL) – liporoteina që bartin përqëndrim të vogël kolesteroli.

LDL e bart kolesterolin në enët e gjakut dhe krijon depozita (pllaka) ateromatoze në to, që shkakëtojnë ngushtim të lumenit të enëve të gjakut dhe me të çojnë deri në sëmundje të zemrës, trurit etj.

HDL, pra, e krijon elasticitetin e enëve të gjakut dhe mungesa e tij në organizëm i bën enët e gjakut të ngurta dhe jo elastike. Pothuajse 2/3 e kolesterolit sinetetizohet në mëlçi (800-900 miligram), dhe vetëm 1/3 futet nëpërmjet ushqimit.

Ateroskleroza

Ateroskleroza është proces i sedimentimit të yndyrave në murin e brendshëm të arterieve të mëdha dhe të mesme. Në fillim ato janë kristale të vogla të kolesterolit, që gradualisht krijojnë depozita (pllaka), që e ngushtojnë lumenin e enës së gjakut. Pastaj ndiqet fibrozimi dhe ngurtësimi i murit të enëve të gjakut. Me këtë enët e gjakut janë të nënshtruara në spërkatje. Këto ndryshime të brendësisë së enës së gjakut çojnë deri në ngurtësim të gjakut dhe çojnë në shfaqjen e njohur si trombozë.

Arsyet për aterosklerozë janë të shumta, dhe më e shpeshta është përqendrimi i rritur i kolesterolit në formën e lipoproteinës me dëndësi të vogël (LDL). Faktorët, që çojnë në rrezik të rritur për zhvillim të aterosklerozës ndahen në dy grupe: – Faktorë modifikues-ato janë pirja e duhanit, aktiviteti fizik, mënyra e të ushqyerit etj. – Faktorë jo modifikues-gjinia, mosha, faktorët gjenetikë, – Faktorë të tjerë – diabeti, (sëmundja e sheqerit), trashësia, nivel i rritur i LDL, homoscisteinë, trigliceride, acid i urinës dhe substanca të tjera të gjakut, hipertireoidizëm dhe gjendje të tjera.

Çfarë është përqëndrimi i rritur i kolesterolit në gjak?

Për persona të shëndetshëm, në familjen e të cilëve nuk ka sëmundje të zemrës, niveli i kolesterolit të përgjithshëm në gjak nuk duhet të jetë më i madh se 5.2 mmol/l, ku HDL të jetë më i madh se 1 mmol/l, dhe LDL të jetë më i vogël se 3 mmol/l. Çdo rritje të nivelit të kolesterolit mbi këto vlera referente (veçanërshit të kolesterolit LDL) e rrit rrezikshmërinë nga sëmundje të zemrës.

A janë gratë dhe burrat njësoj të rrezikuar nga kolesteroli i lartë?

Gratë kanë rrezik të vogël nga sëmundjet e zemrës dhe enëve të gjakut në dallin nga burrat, falë ndikimit të veprimit mbrojtës të hormoneve gjenitale femërore (estrogjen), por vetën deri në menopauzë. Pastaj gratë kanë rrezik të njejtë si edhe burrat,dhe ndohjëherë ai rrezik është edhe më i madh. Burrat janë më të të rrezikuar se gratë, sepse hormoni gjenital mashkullor, testosteroni, e ul nivelin e HDL të kolesterolit, që vepron në mënyrë mbrojtëse duke i ndaluar depozitimet e depozitave yndyrore në muret e enëve të gjakut.

A mundet niveli i rritur i kolesterolit në gjak të shkakëtojë infarkt?

Kolesteroli i rritur është shkakëtari më i rëndësishëm për infarkt zemre. Në vetëvete niveli i rritur i kolesterolit nuk shkakëton simptoma, megjithatë është faktor reziku më i rëndësishëm për eterosklerozë, që mund të shkakëtojë infarkt. Prandaj, tek persona me sëmundje të zemrës niveli i kolesterolit LDL në gjak nuk duhet t’i mbikalojë vlerat nga 2.5 mmol/l.

A është trashësia gjithmonë shënjë për nivel të rritur të kolesterolit në gjak?

Niveli i rritur i kolesterolit në gjak nuk është gjithmonë i lidhur me peshën e rritur trupore. Konfuzion i madh është se vetëm njerëzit e shëndoshë kanë kolesterol të rritur në gjak. Shumica e njerëzve shpesh kanë kolesterol të rritur, që është i kushtëzuar nga predispozimi gjenetik-trashëgues, edhe pse kanë peshë normale dhe madje janë të dobët. Megjithatë, shpesh njerëzit e shëndoshë kanë kolesterol të rritur në gjak. Tek gjysma e pacientëve me nivel të rritur të kolesterolit në gjak, arsyeja për atë është ushqimi jo i regullt, dhe tek gjysma tjetër e tyre, arsyeja është predispozimi gjenetik. Të gjitha produktet me origjinë shtazore: vezë (e verdha), mëlçi, tru, gjalpë, mish i kuq, produkte të përpunuara të mishit, djathra gjysëm yndyrorë, përmbajnë acide yndyrore të ngopura, që e rrisin nivelin e kolesterolit LDL në gjak. Prandaj, udhqimi i shëndetshëm me fruta dhe perime, aktiviteti i rregullt fizik, ndalja e pirjes së duhanit, dhe reduktimi i stresit janë faktorë të domosdoshëm për mirëmbajtjen e nivelit normal të kolesterolit në gjak.

Sëmundje seksualisht të transmetueshme

Ekzistojnë më shumë se 30 baktere të ndryshme (Chlamidia trachomatis, Ureaplasma urealiticum, Micoplasma hominis), viruse (HPV, HSV, HIV, hepatitis B dhe C) dhe parazitë (Sarcoptes scabiei, Phthirius pubis) që transmetohen në kontakt seksual. Sëmundjet seksualisht të transmetueshme janë të rëndësishme dhe për shkak të asaj që janë shumë të shpeshta dhe të përfaqësuara dhe për shkak të pasojave të mundshme që i shkakëtojnë (papjellori, shtatëzani jashtë mitrale, ndikim negativ mbi shtatëzaninë, sëmundje ose vdekje të frytit..)

Human papillomavirus (HPV)

Sot janë të njohura më shumë se 150 lloje të HPV, dhe rreth 40 prej tyre shkakëtojnë ndryshime në organet gjenitale. Më shpesh infeksioni HPV shfaqet në mënyrë spontane si pasojë e përgjigjes imunologjike të personit të infektuar (tek rreth 90% e rasteve pas dy viteve nga infeksioni). Infeksionet gjenitale të shkakëtuara nga HPV mund të manifestohen në mënyra të ndryshme. Ndryshimet më të shpeshta të dukshme manifestohen si kondiloma të mprehta ose të rrafshta. Ekzistojnë edhe ndryshime të padukshme, që mund të detektohen vetëm me teknika të veçanta të zmadhimit dhe ngjyrosjes. Ato janë të ashtuquajturat neoplazma intraepitele (gjendje paramalinje) në qafë e mitrës, vaginës, vulvës, penisit, skrotumit dhe anusit. Këto ndryshime më shpesh manifestohen pa asnjë lloj simptome. Infeksioni HPV i pamjekuar kronik perzistent tek gratë mund të çojë në zhvillim të kancerit në qafën e mitrës, vaginës dhe vulvës, dhe tek burrat në penis.

Diagnostifikimi i rregullt i HPV është i një rëndësie të madhe dhe është vendimtare gjatë vendosjes së terapisë përkatëse. Laboratori Avicena ofron skrining dhe gjenotipizim të deri 12 llojeve shumë të rrezikshme të HPV.

Chlamidia trachomatis

Chlamidia trachomatis është bakteria më e shpeshtë seksualisht e transmetueshme. Transmetohet nëpërmjet marrëdhënies seksuale, gjatë lindjes nga nëna tek foshnja, dhe mund të transmetohet edhe nëpërmjet sekretit të syrit. Mundësia për transmetim të infeksionit pas marrëdhënies seksuale me person të infektuar është 20 – 50%. Simptomat që mund të shfaqen janë sekret mokoze dhe qelbi të vaginës, urinim të vështirësuar, marrëdhënie seksuale të pakëndshme dhe të dhimbshme, gjakderdhje vaginale, dhimbje në pjesët e poshtme të abdomenit, konjuktivitis. Duke u zgjeruar nga qafa e mitrës, bakteria mund të arrijë deri në vezoret dhe të shkakëtojë mbyllje të kanaleve që mund të manifestohet me shtatëzani të rrezikshme ose pa pjellori.

Brisi cervikal tek gratë dhe bris nga uretra tek burrat janë themelet e diagnostikës.

Herpes Simpley virus (HSV)

Ekzistojnë dy lloje të viruseve HSV: HSV tip 1 dhe HSV tip 2. Shkakëtar i herpesit gjenital është në 90% nga rastet e virusit HSV tip 2, që është virus i ngjashëm virusin HSV tip 1, që shkakëton para së gjithash, herpes të buzë (herpes labialis) ose e ashtuquajtur ethet e buzës. Por në 10% të rasteve, virusi HSV tip është shkakëtar për herpesin gjenital. Me shfaqjen e parë të sëmundjes (infeksioni primar me virusin HSV), virusi vendoset në gangliat nervore të pjesës së poshtme të shtyllës kurrizore, ku mund të mbetet i fshehur më shumë muaj, dhe deri edhe më shumë vite. E shpeshtë është edhe shfaqja e ridivizmave (përsëritje) të sëmundjes, domethënë shfaqje të përsëritur të simptomave (infeksion dytësor me virusin). Recidivi mund të jetë i provokuar nga stresi i fortë, por edhe nga gjendje të tjera emocionale, nga mundim fizik, nga lodhje e fortë dhe pagjumësi të gjatë, nga menstruacioni, ekspozim në diell, ftohje e shoqëruar, imunitet i dobësuar.

Që të dy llojet e viruseve Herpes mund të shkakëtojnë ndryshime të lëkurës në pjesën e vaginës, në penis, në pjesën rreth hapjes anale, në mollaqet dhe kofshët. Ndonjëherë ndryshimet e lëkurës shfaqen dhe në pjesë të tjera të trupit, ku virusi nëpërmjet lëkurës së dëmtuar ka hyrë në trup.

Shëndeti seksual është pjesë e rëndësishme e jetës së njeriut dhe si e tillë ka ndikim të madh mbi shëndetin tonë si gjithësi. Organizata Shëndetësore Botërore e definonte shëndetin seksual si “bashkim i aspekteve trupore, emocionale, intelektuale dhe sociale tek personi seksual aktiv, në mënyrë në të cilën e pasuron dhe thekson individualitet, spiritualitet, komunikimi dhe dashuria”. Kujdesi për shëndetin tuaj përfshin edhe kujdes për shëndetin seksual.

Laboratori Avicena ju ofron teste më bashkëkohore, të shpejta dhe preçize për skrining dhe detektim të të gjitha sëmundjeve seksualisht të transmetueshme.

Gjaku është një ind i përbërë nga tre lloje qelizash – eritrocite (qelizat e kuqe të gjakut), leukocite (qelizat e bardha të gjakut) dhe trombocite (pllakat e gjakut). Eritrocitet përmbajnë proteinë të kuqe dhe të pasur me hekur – hemoglobinë (Hb), që është një transportues i oksigjenit nga mushkëritë në të gjitha muskujt dhe organet në organizimin tonë. Jeta normale dhe funksionimi normal është e pamundur pa oksigjen.

Anemia është një gjendje e mungesës së qelizave të kuqe të gjakut (ose mungesë të hemoglobinës). Në këtë rast, një numër i vogël i eritrociteve përmbajnë pak hemoglobinë, për shkak se transporti i oksigjenit në organe të tilla si truri, zemra, muskujt, është i reduktuar. Në këtë mënyrë, kur ju jeni anemikë ndjeni dobësi mendore dhe fizike. Kur numri i eritrociteve është i reduktuar, zemra punon më shpejt për ta kompensuar mungesën e oksigjenit, dmth. me rrjedhje më të madhe të gjakut për të kompensuar mungesën e oksigjenit të gjakut të varfër me eritrocite.

SHKAQE TË MUNDSHME:

›          Humbje të gjakut, qoftë gjakderdhje menstruale tek gratë, sëmundje të shumta të veshkave, nyjeve, organeve për prodhim të gjakut, infeksionet parazitare dhe sëmundjeve të tjera .

›          Efektet anësore të medikamenteve.

›          Ushqim joadekuat dhe mungesë të vitaminave dhe hekurit etj.

Anemia ndonjëherë zbulohet shumë vështirë, sepse simptomat e hershme janë shumë të ëmbla. Për shkak se ajo zëvendësohet lehtësisht me dhimbjet që hasen tek sëmundje të tjera ose pas përdorimit të disa medikamenteve. Anemia mund ta reduktojë energjinë e jetës deri në atë masë sa të jetë e vështirësuar kryerja e aktiviteteve themelore.

SIMPTOMA:

►     Lodhje – përgjumësi

►     Dobësi – lodhje të shpejtë

►     Marramendje dhe pasiguri

►     Zbehje të lëkurës dhe mukozës së buzëve, mishrat (gingivat), konjuktivat, thonjtë dhe pëllëmbët e duarve

►     Punë të përshpejtuar të zemrës – takikardi

►     Ndjenjë të ftohti, sidomos të ekstremiteteve

►     Depresion

►     Libido të reduktuar

►     Çrregullim të gjumit

►     Reduktim të oreksit.

DIAGNOZA

Mjekët përcaktojnë ekzistencë të anemisë përmes diskutimit me pacientin për ankesat e tij (anamnezë), kontroll të pacientit nëpërmjet pamjes së analizës së gjakut . Në pamjen e gjakut sot punohet me analizues bashkëkohorë të automatizuar që ofrojnë informacion në lidhje me numrin e eritrociteve ( RBC ), leukociteve ( WBC ) – me pamje diferenciale të fraksioneve të veçanta të leukociteve dhe të numrit të trombociteve ( PLT ), vlera e Hemoglobinës, ( Hb ), Hematokritit ( Hct ) .

RBC – paraqet numrin e eritrociteve (anglisht, red blood cells). Hemoglobina e shënuar me akronimin Hb, gjendet në eritrocitet dhe merr pjesë në transportimin e oksigjenit. Niveli juaj i hemoglobinës domethënë është sasia e përcaktuar e kësaj proteine në gjakun tuaj. Hematokriti ose Hct, është përqindja e qelizave të kuqe të gjakut. Për anemi konsiderohet situata kur niveli i Hb dhe Hct është ulur nën vlerat normale, kështu që shfaqet çrregullim në funksionin e organeve dhe sistemeve me simptoma të përmendura më parë .

TERAPIA

Nëse anemia nuk mjekohet, gjendja mund të bëhet serioze. Përveç asaj, vlerat e ulëta të eritrociteve, mund të çojnë në probleme të tjera shëndetësore: anemia mund të çojë në mbingarkesë të zemrës dhe shfaqje të dhimbjeve të zemrës, në përpjekje për të rregulluar furnizimin e oksigjenit në inde. Anemia mund të pengojë proceset mendore. Kur truri nuk merr sasi të mjaftueshme të oksigjenit, shfaqen vështirësi në procesin e të mësuarit, kujtesën , dhe më vonë edhe në shkrim, lexim dhe kryerjen e aktiviteteve të përditshme. Nëse anemia zgjat për një kohë të gjatë ose apo simptomat përkeqësohen mund ta rrezikojë seriozisht shëndetin Tuaj .

Qasjet e trajtimit janë të ndryshme dhe varen shumë nga shkaku i anemisë. Prandaj, pas konstatimit se vuani nga anemia, është e rëndësishme të zbulohet shkaku i saj. Kjo është e mundur me ndihmën profesionale të një mjeku i cili i përcakton strategjitë e trajtimit, të tilla siç janë ndryshim të zakoneve ushqimore ose përdorimin e medikamenteve të përshtatshme. Nuk është e rekomanduar anemia të trajtohet në dorë të vet, domethënë pa kontrollin e mjekut .

Prodhues Siemens Healthcare Diagnostics

Pse bëhet skrining prenatal?

Skriningu prenatal u mundëson të gjitha grave shtatëzëna, në cilëndo moshë, të mësojnë më shumë për shëndetin e foshnjës së tyre të palindur, pa asnjë lloj rreziku dhe dhimbjeje. Bëhet fjalë për marrje të thjeshtë gjaku nga vena dhe kontroll – eko rutinor tek gjinekologu. Testet – skrining prenatale janë grup testesh, që i japin informacione doktorit në çfarë gjendje gjendet gruaja shtatzënë dhe foshnja e saj. Ato janë teste të shpejta, të thjeshta dhe shumë specifike, që i i dentifikojonë në përqindje të lartë pikërisht ato gra shtatzëna nga popullata e përgjithshme, me rrezik të zmadhuar të sjellin në jetë fryt me defekte.

Çfarë do të thotë PRISCA?

Softueri PRISCA (PRenatal RISc CAlculation software) përfshin matje të markerave të caktuar, që qarkullojnë në gjakun e nënës dhe janë në lidhje direkte me zhvillimin dhe mirëqënien e frytit. Vlerat e fituara, kombinohen me parametra të tjera të rëndësishme si: mosha dhe gjendja shëndetësore e pacientes, si edhe masat e frytit të bëra me ultratingull (EKO gjinekologu). Jo më pak e rëndësishme është edhe çdo informacion nga historia mjekësore e pacientes, rrjedha e shtatzanisë, pesha trupore, shtatzani binjakësh, diabet etj. me llogaritje kompjuterike të të gjitha të dhënave me program softueri, fitohet rezutlati përfundimtar, që tregon se sa është rreziku që fryti të ketë një nga anomalitë e mëtejshme: sidnromi Daun, Sindromi Eduards dhe defekt i tubit neural.

Sindromi Daun (trisomi 21) paraqet gjendje, ku fryti ka tepricë të materialit gjenetik, ajo është një kopje më shumë nga kromozomi nr. 21. Ky është shkaku më i shpeshtë për të meta mendore, dhe paraqet anomali më të shpeshtë kromozome, që shfaqet me frekuencë tek 1 nga 700 – 800 të sapolindur. Edhe pse ky sindrom më shpesh shfaqet tek gra me moshë mbi 35 vjet, numri më i madh i foshnjave me sindrom Daun janë të lindur nga nëna më të vogla se 35 vjet. foshnjat me këtë çrregullim kanë pamje më të ndryshme fizike – fytyrë të gjerë me sy rë pjerrësuar, peshë të vegjël me çrregullim në dëgjim, rritje të vogël, të meta mendore dhe shumë shpesh anomali kongjenitale zemre, deformitete të traktit gastrointestinal etj.

Mbani mend: testi – skrining pozitiv nuk është diagnoza e fundit; ajo vetëm do të thotë se janë të nevojshme kontrolle të tjera invasive, me qëllim të vërtetohet nëse ekzistojnë disa nga gjendjet e shënuara më poshtë tek foshnja tuaj.

Në cilën periudhë të shtatëzanisë është më së miri të bëhen teste të tiila për zbulim në kohë të defekteve eventuale të frytit?

Vlerësimi i rrezikut eventual mund të bëhet shumë herët, që prej javës së 10-13 gestacionale. Ndryshe, PRISCA mund të bëhet edhe deri në javën e 22 të shtatëzanisë.

Sa precize janë procedurat diagnostike për zbulim të anomalive të frytit?

Përqindja e detektimit në shtatëzani me shumë – rrezik, duke e përdorur këtë kombinim nga teste-marker laboratorike dhe masa olr ultratingull është deri edhe deri 95%. Megjithatë, vërtetimi përfundimtar fitohet vetëm pas procedurës diagnostike invasive (amniocentaza ose biopsia-horion)

A ekziston rrezik nga shkakëtim i abortit të padëshiruar gjatë vetë procedurës?

Me vetë faktin se e gjithë procedura është e parrezikshme, e thjeshtë dhe nuk është e shtrejntë, skriningu prenatal rekomandohet tek secila grua shtatzënë*

(* Me rekomandimet e The American College of Obstetricians and Gynecologists, ACOG Practice Bulletin No. 77: Screening for Fetal Chromosomal Abnormalities. Obstetrics & Gynecology 2007; 109(1):217-228)